ყოველდღიურად გვიწევს სხვადასხვა ადამიანებთან ურთიერთობა, რომლებსაც განსხვავებული კომუნიკაციის სტილი აქვთ. გვინდა, რომ ნათლად გამოვხატოთ ჩვენი აზრები ისე, რომ არ გამოვჩნდეთ აგრესიულად და ამავდროულად არ ვიყოთ იმდენად რბილები, რომ სხვებმა ჩვენი საჭიროებები უგულებელყონ.
სწორედ აქ გვეხმარება ასერტული კომუნიკაციის სტილი. პირადი გამოცდილებიდან შემიძლია ვთქვა, რომ ამ მიდგომის გამოყენებამ მნიშვნელოვნად გააუმჯობესა ჩემი ურთიერთობები კოლეგებთან და კლიენტებთან. ვისწავლე როგორ დავამყარო მკაფიო საზღვრები, მაგრამ ამავდროულად შევინარჩუნო პოზიტიური სამუშაო ატმოსფერო. თავდაპირველად ეს გამოწვევა იყო, მაგრამ პრაქტიკით ეს ჩვევა ბუნებრივად გამომიმუშავდა.
რა არის ასერტული კომუნიკაცია?
ასერტული კომუნიკაცია გულისხმობს საკუთარი აზრების, გრძნობებისა და საჭიროებების ნათლად და პატივისცემით გამოხატვას. ეს არის ოქროს შუალედი პასიურ და აგრესიულ კომუნიკაციას შორის. ასერტულად კომუნიკაცია ნიშნავს, რომ თავდაჯერებულად საუბრობთ იმაზე, რაც გჭირდებათ, მაგრამ არ იწვევთ კონფლიქტს ან არ აყენებთ შეურაცხყოფას სხვებს.
მაგალითად, წარმოიდგინეთ სიტუაცია, როდესაც კოლეგა აფერხებს მნიშვნელოვან პროექტს:
• პასიური მიდგომა იქნებოდა: “ხომ ვერ მოასწარი ამ დოკუმენტის შემოწმება?”
• აგრესიული მიდგომა: “რატომ არ გააკეთე ეს დროულად? მთელი გუნდი შენ გელოდება!”
• ასერტული მიდგომა: “შევნიშნე, რომ პროექტი ვადას ჩამორჩა. მნიშვნელოვანია დროულად დავასრულოთ. როდის შეძლებ უკუკავშირის მოწოდებას, რომ წინ წავიწიოთ?”
რატომ არის ასერტული კომუნიკაცია სასარგებლო?
ასერტული კომუნიკაციას სარგებელი მოაქვს ყველასთვის – როგორც თქვენთვის, ასევე იმ ადამიანებისთვის, ვისთანაც ურთიერთობთ:
კონფლიქტების შემცირება: ასერტული კომუნიკაცია აგაცილებთ გაუგებრობებს, რადგან ისაუბრებთ პირდაპირ, მაგრამ პატივისცემით. ეს ამცირებს დაძაბულობას სამუშაო გარემოში.
პროდუქტიულობის გაზრდა: როდესაც მკაფიოდ გამოხატავთ თქვენს საჭიროებებს, ნაკლებ დროს კარგავთ გაუგებრობების გარკვევაში.
პროფესიული გადაწვის პრევენცია: ასერტული კომუნიკაცია გეხმარებათ ჯანსაღი საზღვრების დაცვაში. ისწავლით როგორ თქვათ “არა” ისე, რომ არ იგრძნოთ დანაშაული და როგორ მოითხოვოთ დახმარება, როცა გჭირდებათ.
თანამშრომლობის გაუმჯობესება: როდესაც ყველა გუნდის წევრი ასერტულად კომუნიცირებს, იქმნება ნდობისა და ურთიერთპატივისცემის გარემო, სადაც იდეები თავისუფლად ცირკულირებს.
როგორ განვავითაროთ ასერტული კომუნიკაციის უნარები
1. ზუსტად განსაზღვრეთ რა გჭირდებათ
სანამ რაიმეს ითხოვთ, თავად უნდა იცოდეთ ზუსტად რა გსურთ. გამოიყენეთ ეს მარტივი ჩარჩო:
• რა – რა გჭირდებათ კონკრეტულად?
• როდის – რა ვადებში გჭირდებათ?
• რატომ – რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?
• სად/როგორ – რა ფორმით გჭირდებათ?
მაგალითად, თუ გსურთ შეხვედრა მენეჯერთან ხელფასის გაზრდის თაობაზე, ჯერ გაარკვიეთ: რა კონკრეტულ ზრდას ითხოვთ, რა ვადაში გსურთ ეს განხილვა, რატომ გეკუთვნით ეს და რა ფორმატით გირჩევნიათ შეხვედრა.
2. დააწესეთ მკაფიო საზღვრები
საკუთარი საზღვრების დაცვა ასერტული კომუნიკაციის მნიშვნელოვანი ნაწილია. ნაცვლად იმისა, რომ აგრესიულად იდავოთ ან პასიურად დათმოთ, კომუნიკაცია უნდა იყოს ნათელი და პატივისცემით სავსე.
თუ, მაგალითად, არ გსურთ 16:00 საათის შემდეგ შეხვედრებზე დასწრება, შეგიძლიათ თქვათ: “მადლობა შეხვედრის დაგეგმვისთვის. 8-დან 16 საათამდე ვარ ხელმისაწვდომი, რადგან საღამოს საათებს ვუთმობ ფოკუსირებულ სამუშაოს. შეგვიძლია შეხვედრა დავნიშნოთ დილის საათებში?”
3. შეუხამეთ ასერტულობა ემპათიას
კომუნიკაციისას დაიხსომეთ, რომ მეორე მხარესაც აქვს საკუთარი საჭიროებები და გამოწვევები. ნაცვლად იმისა, რომ თქვათ “ეს დავალება აუცილებლად ხვალ უნდა დაასრულო”, გამოხატეთ ემპათია: “ვხედავ, რომ ეს რთული დავალებაა, მაგრამ მჭიდრო ვადა გვაქვს. არის რაიმე დაბრკოლება, რომლის გადალახვაშიც დაგეხმარებით?”
4. შეისწავლეთ ასერტული ენა
ჩვენი კომუნიკაციის სტილი ხშირად ჩვევებზეა დამოკიდებული. შეეცადეთ შეცვალოთ პასიური ფრაზები ასერტული ალტერნატივებით, მაგალითდ:
• “თუ შეიძლება იქნებ დამეხმაროთ?” → “გთხოვთ დამეხმაროთ ამ საკითხში”
• “ბოდიშს ვიხდი, მაგრამ შემიძლია რაღც გთხოვო?” → “თქვენთან თხოვნა მაქვს”
• “მგონი ეს ვერ გამოვა” → “ეს მიდგომა არ მუშაობს, მოდი განვიხილოთ ალტერნატივები”
5. გამოიყენეთ “მე” განაცხადები
ნაცვლად იმისა, რომ ვინმეს ბრალდებებით მიმართოთ (“შენ არასწორად აკეთებ”), გამოიყენეთ “მე” განაცხადები, რომლებიც ფოკუსირებულია თქვენს გრძნობებსა და საჭიროებებზე.
“შენ გადააცილე ვადას” – ნაცვლად თქვით: “ვღელავ, რომ პროექტი ვადას ჩამორჩა და მაინტერესებს, რით შემიძლია დაგეხმაროთ მის დასრულებაში.”
6. პირველად თქვით მთავარი
სამხედრო კომუნიკაციის პრინციპი BLUF (Bottom Line Up Front – მთავარი აზრი თავიდანვე) შესანიშნავად ერგება ასერტულ კომუნიკაციას. პირველივე წინადადებაში ჩამოაყალიბეთ მთავარი აზრი ან თხოვნა, შემდეგ კი მიაწოდეთ დეტალები.
წერილობით კომუნიკაციაში ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია – ჯერ თქვით რა გჭირდებათ, შემდეგ ახსენით რატომ, და არა პირიქით.
7. მართეთ თქვენი ემოციები
როდესაც იმედგაცრუებული ან გაღიზიანებული ხართ, დაიცადეთ სანამ უპასუხებთ. ნეგატიური ემოციები ხშირად უარყოფით გავლენას ახდენს კომუნიკაციაზე. ღრმად ჩაისუნთქეთ, დაფიქრდით რა გინდათ რომ მიიღოთ და მხოლოდ შემდეგ უპასუხეთ ასერტულად.
8. იყავით მზად კომპრომისისთვის
ასერტული კომუნიკაცია არ ნიშნავს, რომ ყოველთვის თქვენი გზით წახვალთ. ეს ნიშნავს, რომ პატიოსნად გამოხატავთ თქვენს საჭიროებებს, მაგრამ ასევე პატივს სცემთ სხვების საჭიროებებს. იყავით მოქნილი ისეთ სიტუაციებში, სადაც კომპრომისი აუცილებელია, მაგრამ ნათლად განმარტეთ როდის არის ეს გამონაკლისი და არა წესი.
ასერტული კომუნიკაცია, როგორც ნებისმიერი უნარი, პრაქტიკას საჭიროებს. დაიწყეთ მცირე ნაბიჯებით, გამოცადეთ ახალი მიდგომები უსაფრთხო გარემოში და თანდათან გახდით თავდაჯერებული კომუნიკატორი. დროთა განმავლობაში, ეს მიდგომა ბუნებრივად იქცევა თქვენი პროფესიული ურთიერთობების ნაწილად.
